Parkovi Beograda

kalemegdan

Beograd ima zavidan broj uređenih parkovskih površina, koje se prostiru na preko 385 hektara. Danas u Beogradu postoji preko 60 parkova u 10 gradskih opština, a najviše ih je na području opština Savski venac i Zemun, dok najveću površinu zauzimaju parkovi opštine Novi Beograd. Sa uređivanjem zelenih površina u Beogradu počelo se za vreme Kneza Miloša, a najviše parkova potiče iz druge polovine XIX i sa početka XX veka. Četrdesetih godina XIX veka zasađeni su prvi drvoredi u Beogradu, a najstariji gradski park, Finansijski park podignut je 1860. godine. Parkovi su pošumljeni uglavnom visokim listopadnim i zimzelenim drvećem, a dominantne vrste lišćara su: javor, kesten, bagrem, topola, breza, lipa itd. Među četinarima najviše ima smrče, bora, jele, kedra, tise, tuje i čempresa. Drveće u parkovima je relativno mlado, 90% čine primerci mlađi od 60 godina. Međutim, postoji i preko 40 pojedinačno zaštićenih primeraka retkih i starih stabala.

kalemegdanska tvrdjava beograd srbija

Kalemegdan je najveći park i jedan od najstarijih parkova grada Beograda. Po ideji Emilijana Josimovića, uređivanje parka na Kalemegdanu je trajalo od 1869. do 1875. godine. Park je smešten u centru grada, iznad ušća Save u Dunav sa prelepim pogledom na samo ušće. Njegova ukupna površina iznosi 53 hektara. Kroz park se prostiru lepo uređene široke pešačke staze, okružene travnjacima i planski zasađenim drvoredima. Brojni zabavni i kulturno-istorijski sadržaji daju posebnu draž Kalemegdanu. Najveća znamenitost u parku je svakako Beogradska tvrđava, a u njemu se nalaze 3 beogradska muzeja (Muzej beogradske tvrđave, Vojni muzej i Prirodnjački muzej), Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“, Mitropolitski dvor, Rimski bunar, fontana „Borba“, Japanska česma, zatim više spomenika (Pobednik, spomenik Despotu Stefanu Lazareviću, Grobnica narodnih heroja, spomenik Zahvalnosti Francuskoj), crkva Ružica i crkva Svete Petke itd. Zgrade nekih ustanova takođe su smeštene na Kalemegdanu: Zavod za zaštitu spomenika kulture Beograda, Zelenilo Beograda, Arheološki institut itd. U parku je i Beogradski Zoološki vrt „Vrt dobre nade“, dečiji zabavni park, kao i više sportskih terena.

Topčiderski park počeo je da se razvija pošumljavanjem područja oko Konaka kneza Miloša, nakon njegove izgradnje 1831. godine. Od svog nastanka pa sve do 1903. godine bio je vladarski dvorski park, da bi te godine postao javni park i poznato beogradsko izletište. Park je smešten uz Topčidersku reku i udaljen je oko 5 km od centra grada. Njegova površina iznosi oko 13 hektara. Pored Konaka kneza Miloša u kome se danas nalazi Muzej Prvog i Drugog srpskog ustanka, postoje tri spomenika – kameni Obelisk podignut 1859. godine u čast Miloševog ponovnog dolaska na vlast, delo Franca Lorana, skulptura boginje Cerere „Žetelica“ iz 1852. godine, koju je izradio bečki vajar Fidelis Kimel, kao i spomenik Arčibaldu Rajsu iz 1931. godine podignut u čast ovog švajcarskog kriminologa, publiciste i velikog prijatelja srpskog naroda, delo Marka Brežanina. U parku se nalaze i Topčiderska crkva Svetih apostola Petra i Pavla, zatim Dom garde, Miloševa česma, Vračarske česme, a park ima i dobru ugostiteljsku ponudu koju čine nekoliko prelepih restorana. Posebnu vrednost parka predstavlja platan star 170 godina koji je zasađen pored Miloševog konaka. 1987. godine Topčider je proglašen kulturnim dobrom od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju i stavljen je pod zaštitu države.

topcidar

Na prostoru koji je nekada bio turski kamenolom danas se nalazi jedan od najlepših beogradskih parkova Tašmajdan. Kroz istoriju, na mestu današnjeg parka desili su se mnogi važni događaji, a sam park je izgrađen nakon Drugog svetskog rata, 1954. godine, prema projektu arhitekata Aleksandra Đorđevića i Radomira Stupara i agro inženjera Vladete Đorđevića. Nalazi se u centru Beograda, okružen Takovskom ulicom, ulicom Ilije Garašanina, Beogradskom ulicom i bulevarom kralja Aleksandra. Ispod parka nalaze se drevne podzemne pećine, koje još uvek nisu dovoljno istražene. Park ima bogatu riznicu vajarskih dela. U njemu se nalaze skulpture Mire Sandić, Save Sandića, Milije Glišića, Mire Jurišić, Angeline Gatalice, Ivana Sabolića, Jovana Soldatovića i mnogih drugih poznatih vajara. 2007. godine u parku je podignut spomenik našoj čuvenoj pesnikinji Desanki Maksimović. Na Tašmajdanu ili u njegovoj neposrednoj blizini nalaze se: Crkva Svetog Marka (1936.), Ruska crkva (1924.), Zgrada Glavne pošte (1934.), Radio televizija Srbije, Seizmološka stanica (1909.), Sportsko rekreativni centar Tašmajdan. U parku postoje dečije igralište i zabavni park, kao i park za pse. Ugostiteljsku ponudu čine hoteli „Taš“ i „Metropol Palace“, kao i nekoliko kafana i restorana.

Gradski park u Zemunu postoji od 1880. godine, kada je na mestu gde je nekad bio kontumac, tj. prihvatilište za putnike koji su u Zemun dolazili sa druge strane Save uređen najpre Mali park, a pošumljavanjem i ozelenjavanjem novih površina 1886. i 1888. godine pretvoren je u Gradski park, koji se najpre zvao Elizabetin park, a današnji naziv nosi od kraja Prvog svetskog rata. Idejno rešenje za izgradnju parka uradio je Ivan Perković. Park se nalazi u centru Zemuna, u neposrednoj blizini Zemunskog keja i Dunava, a okružuju ga ulice Nemanjina, 22. oktobra, Vrtlarska, Savska i ulica Nikolaja Ostrovskog. Njegova ukupna površina je 7,72 hektara, a na njoj postoji 15 zaštićenih stabala drveća. U parka se nalaze: Poljoprivredni fakultet, Osnovna škola „Majka Jugovića“, Zemunska gimnazija, pravoslavna Crkva Svetog Arhangela Gavrila (iz 1786. godine), katolička Crkva Svetog Roka (iz 1836.) godine, Kulturno-Sportski centar Pinki, zgrada Velike Realke (1880.), spomenik francuskom pesniku Alfonsu de Lamartinu, spomenik Bombaš i spomenik Talac (oba iz 1946. godine). U neposrednoj blizini parka smešteni su i muzička škola „Kosta Manojlović“, osnovna škola „Svetozar Miletić“, Kliničko-bolnički centar Zemun itd.

Košutnjak je do početka XX veka bio zatvoreno kraljevsko lovište, a 1903. godine postaje javni park, dostupan svim građanima. Pretpostavlja se da je ime dobio po košutama, kojih je u njegovim šumama bilo u izobilju. Ovo izletište i gradska park šuma zauzima prostor od 330 hektara i nalazi se na prosečnoj nadmorskoj visini od 250 m. Na njemu rastu mnogobrojne vrste listopadnog i četinarskog drveća, a kroz šumu prolaze pešačke staze i staze za trčanje. Park ima svoj Sportsko rekreativni centar „Košutnjak“, u čijem sklopu se nalaze tereni za fudbal i atletiku, košarku, rukomet i odbojku. U sklopu kompleksa postoji šest bazena – 5 otvorenih i jedan zatvoren, kao i letnja i zimska ski staza. Drugi veliki kompleks na Košutnjaku je Filmski grad koji obuhvata više ateljea, filmske objekte i modernu tehniku za snimanje filmova. Na mestu gde je nekada bilo lovište nalazi se poznato izvorište Hajdučka česma. Pored toga, Košutnjak ima i više ugostiteljskih objekata – kamp „Košutnjak“, hotel „Trim“ i 5 restorana.

Sve do kraja Drugog svetskog rata Pionirski park je bio ograđen visokim zidom i predstavljao je dvorište Starog dvora. Taj zid je uklonjen 1944. godine, a park je postao javni. Park se nalazi u centru Beograda, okružen bulevarom Kralja Aleksandra i ulicama Kralja Milana, Kneza Miloša i Dragoslava Jovanovića. Osim Starog dvora u kome je danas smeštena skupština grada Beograda, i Novog dvora (danas kabinet predsednika Srbije) u parku se nalaze i brojne druge znamenitosti. Između dvorova se nalazi fontana, a u čast srpskih generala iz Prvog svetskog rata u parku je podignuta spomen kula osmatračnica,sazidanaod kamenja sa Kajmakčalana na kom su se vodile bitke tokom Prvog svetskog rata. Na osmatračnici su izrađene spomen ploče sa imenima svih vojskovođa srpske vojske iz Prvog svetskog rata. U parku se nalazi i Spomenik Ivi Andriću, jedinom našem dobitniku Nobelove nagrade. Na prostoru od parka do ulice Kralja Milana prostire se šetalište Andrićev venac na kom je smešten i muzej Ivo Andrić.Park je ukrašen većim brojem skulptura poznatih umetnika, među kojima se ističe skulptura Nadežde Petrović. Stabla koprivića i ginka koja se nalaze u ovom parku spadaju u zaštićene vrste. U neposrednoj blizini parka 2005. godine otvorena je velika podzemna garaža kapaciteta 455 vozila.

tasmajdan beograd

Univerzitetski ili Akademski park, među starijim Beograđanima poznat i kao Pančićev park, počeo je da se gradi sedamdesetih godina XIX veka, po ideji najstarijeg urbaniste Beograda Emilijana Josimovića. Na prostoru gde se nekada nalazilo tursko groblje, polovinom XIX veka otvorena je Velika pijaca. Ona je 1869. godine podeljena, a jedan njen deo je pretvoren u park. Najstariji urbani detalj u parku je statua Josifa Pančića, delo Đorđa Jovanovića, postavljena 1897. godine. Velika pijaca je potpuno uklonjena 1927. godine, kada je park proširen na površinu koju i danas zauzima. Projekat za izgradnju parka uradio je arhitekta Đorđe Kovalevski. Arhitekta Milutin Borisavljević uradio je projekat prema kome je 1929. godine park dobio ogradu u stilu baroka, kojom je i danas ograđen. Sa Kalemegdana je 1930. godine prenet spomenik Dositeju Obradoviću, delo Rudolfa Valdeca, a spomenik Jovanu Cvijiću, delo Ota Loga, otkriven je 1994. godine. Park se nalazi u samom centru Beograda, na Studentskom trgu, okružen većim brojem objekata važnih ustanova. Sa jedne strane park gleda na Kapetan Mišino zdanje u kom se nalazi Rektorat Univerziteta u Beogradu, a sa druge na Prirodno-matematički fakultet. U neposrednoj okolini parka nalaze se i zgrade Filozofskog i Filološkog fakulteta, kao i Zadužbina Ilije Kolarca, Etnografski muzej i Beogradska filharmonija.

Na prostoru koji danas zauzima Karađorđev park tokom Prvog srpskog ustanka bio je smešten logor srpskih ustanika. Knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Đorđa Petrovića Karađorđa, podigao je tu 1848. godine spomenik Karađorđu. Smatra se da je to najstariji javni beogradski spomenik. Nakon podizanja spomenika, oko njega je počeo da se izgrađuje park. Tokom 1903. i 1904. godine parkovski prostor je proširen, a tada je napravljen i venjak, tj. veštački breg koji i danas stoji u parku. U parku postoji još tri spomenika: Spomenik srpskim vojnicima iz Prvog svetskog rata, Spomenik dobrovoljcima u Španskom građanskom ratu i Spomenik žrtvama bombardovanja Beograda 1941. godine. Karađorđev park nalazi se između Krušedolske ulice, Nebojšine ulice i Bulevara Oslobođenja. Od vrsta drveća koje raste u parku dominantan je divlji kesten. Kroz park se prostiru pešačke staze, a u njegovom sklopu se nalazi dečije igralište. U produžetku parka je Svetosavski plato, na kom su smešteni Narodna biblioteka Srbije i Hram Svetog Save.

Finansijski park podignut je u okruženju Drugog Miloševog konaka, a nakon što se Miloš Obrenović preselio na Topčider, zgrada konaka je neko vreme bila sedište Ministarstva finansija, pa je park tako i dobio naziv. Princ Mihailo Obrenović je 1864. godine park poklonio svom narodu i svrstao ga u javna dobra. Tokom bombardovanja Beograda 1941. godine zgrada konaka je srušena. Park je od tog doba više puta rekonstruisan. Finansijski park smešten je u centru grada, a okružuju ga ulice Kneza Miloša, Nemanjina i Balkanska. U njegovom sklopu nalazi se košarkaško igralište i dečiji park koji mogu da koriste i deca sa hendikepom.

baograd

Park Manjež nosi ime po školi jahanja koja je postojala na prostoru današnjeg parka. Nastao je između dva svetska rata, u periodu od 1931. do 1933. godine. Projekat za njegovu izgradnju uradio je jedan od prvih poznavalaca hortikulture na našim prostorima, inženjer Aleksandar Krstić. Manjež je park karakterističan po klasičnom stilu gradnje. Nalazi se u samom centru Beograda, okružen važnim saobraćajnicama Nemanjinom, Resavskom, ulicom Kralja Milana i ulicom Svetozara Markovića. U njemu postoji više spomenika istaknutim ličnostima sa naših prostora, a poznata je i Statua Frederika Šopena, čuvenog poljskog kompozitora. U parku se nalazi nekoliko važnih građevina: zgrada Jugoslovenskog dramskog pozorišta, zgrada Studentskog kulturnog centra i zgrada Muzičke akademije. Preko puta parka je i Muzej grada Beograda. U sklopu parka nalazi se dečije igralište opremljeno ljuljaškama, klackalicama i toboganima.

Park prijateljstva podignut je 1961. godine, kako bi se simbolično obeležila prva konferencija Pokreta nesvrstanih, koja se održala iste godine u Beogradu. Tada su predstavnici zemalja članica pokreta zasadili 26 platana u ovom parku. Kasnije su brojni gosti Beograda sadili drveće u ovom parku, pa su pored istaknutih političara Indire Gandi, Ričarda Niksona, Gadafija, Nasera, drvo u ovom parku posadili i britanska kraljica Elizabeta II, a 2008. godine i članovi benda Rolling Stones. Park prijateljstva, koji je poznat i kao Park mira nalazi se na Novom Beogradu, u neposrednoj blizini ušća Save u Dunav. U središnjem delu parka nalazi se Aleja mira kojoj simboliku daje statua cveta,delo skulptorke Lidije Mišić, a pored aleje zasađeno je već pomenutih 26 platana. U čast žrtvama NATO bombardovanja 1999. godine, u parku je podignut i spomenik Večne vatre. Povremeno se u parku održavaju koncerti i druge manifestacije poput Beer festa, čiji je park domaćin u avgustu svake godine.

Zvezdara je park šuma koja se nalazi na teritoriji gradske opštine Zvezdara, na istoimenom brdu. Pošumljavanje ovog područja otpočelo je nakon izgradnje Astronomske opservatorije 1932. godine, a naročito je bilo intenzivno po završetku Drugog svetskog rata. Danas je ukupna površina pod šumom oko 140 hektara, a površina parka iznosi 21 hektar. Vegetaciju čini drveće prosečne starosti oko 60 godina. Najviše ima bagrema, hrasta lužnjaka, američkog jasena, belog jasena, crne i kanadske topole, gorskog javora i crnog i belog bora, a u parku rastu i razne vrste šumskog i ukrasnog šiblja. Na području šume, pored opservatorije, nalaze se i Institut Mihajlo Pupin, Naučno-tehnološki park „Zvezdara“ i Sportski centar „Zvezdara“. Kroz šumu vode brojne uređene pešačke staze i biciklističke staze, a u njenom sklopu postoji i dečije igralište, teren za mini golf, teren za boćanje i dr. Kao važan deo beogradskog ekosistema, Zvezdara je proglašena za spomenik prirode.

Hajd park je park koji je počeo da se uređuje tridesetih godina XX veka. Pripada opštini Savski venac i nalazi se na severnom obronku Topčiderskog brda. Smešten je između Bulevara Vojvode Putnika, Bulevara kneza Aleksandra Karađorđevića i Topčiderskog venca. Njegova ukupna površina iznosi 7,3 hektara i podeljena je na dve celine, razdvojene drvoredom platana. Jedna od njih predstavlja park šumu sa trim stazom za trčanje posutu piljevinom, ukupne dužine 1.400 metara i sa uređenim vežbalištem, a druga predstavlja prostor namenjen ljubiteljima fitnesa i rekreacije, sa teretanom na otvorenom koja ima 12 sprava. Staze za pešačenje su od asfalta i imaju osvetljenje. U središnjem delu parka postoji i uređeno dečije igralište. U bližoj okolini parka nalaze se Stadion FK Partizan i Memorijalni centar „Kuća cveća“.